İlişkide Duvar Örersek...

İlişkilerde insanların gerildikleri bir durum karşısında kendilerini iletişime kapadıklarına rastlarız. Böyle bir durumda karşı taraf, konuşma alanı bulamadığında ya da iletişim engellendiğinde "sanki duvara konuşuyorum." ya da "bana duvar ördü, iletişim kuramıyorum." gibi söylemleri sık duyarız. İster çift olsun, ister ebeveyn çocuk, ister arkadaş olsun, kişi olası bir çatışmayla karşı karşıya kalacağını düşündüğünde, istenmeyen diyaloglara ya da çatışmalara girmemek, rahatsız edici konuşmalardan kaçmak veya duygusal bir tartışmaya girmenin kavgayla sonuçlanacağı korkusuyla iletişimi koparmaya veya engellemeye çalışabilir. Konuşmayı reddeder, cevap vermez, başka şeylerle ilgilenmeye başlar. Kısaca iletişimde kendini çevrim dışı bırakır yani iletişimi engelleyen bir duvar örer. Aslında bazı insanların bir çatışmada kontrolü kaybettiklerini ya da kaybedeceklerini hissettiklerinde kullandıkları bir savunma mekanizması olarak da bunu düşünebiliriz.

Çatışmaya neden olan ve bazen ilişkileri çok zora sokan bu durumla ilgili şu ana kadar katıldığım eğitim ve okumalarımdan aldığım notlarımı sizler için derlemek istedim.

Aile ve çift terapisi alanında uzman olan Gottman iletişimi engelleyen bir davranış tarzı olan duvar örme gibi iletişim engelleri hakkında kapsamlı çalışmalar yapmış ve engellemeyi iki şekilde gözleyebileceğimizi ifade etmiştir.

• Kasıtsız engelleme: Birçok insan bir savunma mekanizması olarak duvar örmektedir. Çatışma anında bunalırlar, kendilerini korumak ve kontrolü yeniden kazanmak için bir duvar örerek iletişime kendilerini kapatırlar. Çoğu zaman, insanlar kendi duygusal alandaki kırmızı çizgilerine ulaştıkları an farkında olmadan bu duvar örerler. Örneğin, bir çocuk, başka çaresi kalmadığını hissettiğinde, kendisini korumanın bir yolu olarak ebeveynini engelleyebilir.
  

• Kasıtlı engelleme: Bazı engellemeler hesaplanmıştır. Engelleyen kişi bunu yaptığını bilirse, diğer kişiyi küçük ve değersiz hissettirmek için bu tekniği kullanabilir. Kasıtlı olarak engelleme, diğer kişide kendinden şüphe duymaya neden olan bir duygusal istismar biçimi olabilir. Bu durumda karşılıklı güç dengesi yoktur ve engelleyen kişiye duygusal üstünlük sağlar.

Neden iletişim kurmaktan kaçınırız ve duvar öreriz? Bunun bir kaç nedeni olabilir:

• Kişi kendini güvensiz veya kontrolden çıkmış hissediyor olabilir. Çatışma, artık köşeye sıkışmış hissettikleri bir noktaya tırmandıysa, duvar örmek, koruyucu bir bariyer oluşturmalarına yardımcı olabilir. Bir savunma mekanizması olarak kişi duvar örer.
  

• Benzer şekilde, kişi duygusal olarak tamamen bunalmış, çaresiz hissediyor olabilir. Duvar örmek, onlara hissettiklerinden sıyrılmaları, rahatsız edici veya tamamen acı veren duyguları bastırmaları ya da duygulardan kaçınmaları için bir yol sağlar. Engelleme genellikle hayal kırıklığı ve korku temellidir. Duygularını dengelemekte, kendini sakinleştirmekte, o an ki zor durumla karşılaşamayacak kadar baş etmekte zorlanan kişilerde daha çok görülebilmektedir. Amaç o an stres yaratan durumdan uzaklaşmaktır. Gottman Enstitüsünün evli çiftlerle yapılan kapsamlı bir araştırmalarında, erkeklerin duvar örme tepkisini kadınlara göre daha fazla gösterdiği saptanmıştır. Araştırmada, erkeklerin kadınlardan daha fazla stres belirtisiyle tepki verdikleri görülmüştür. İletişimi engelleme, çocukluktan itibaren kendini duygusal olarak ifade etme güçlüğü ile öğrenilen bir savunma olarak da gelişebilir.
  

• Bazı insanlar bir çatışmada üstünlük elde etmenin bir yolu olarak bilerek duvar örerler. Örneğin, küsmek, somurtmak ve sessiz kalmak da birer engelleme davranışı olarak düşünülebilir. Bununla birlikte kişiyi suçlu hissettirme, utandırma, kişinin yaptıklarını ya da başarılarını küçümseme, yetersiz hissettirme gibi yaklaşımların da manipülatif bir yanı vardır. Bu durum pek çok duygusal sorunların alt yapısını oluşturabilir. Yapılan kapsamlı araştırmalarda, çocukları üzerinde düzenli olarak iletişimi engelleme gibi manipülatif taktikler kullanan ebeveynlerin, çocukların da manipülatif davranışlar gösterme olasılığını artırabileceğini ortaya koymuştur.

İlişki içinde iletişimi engelleyen her durum çaresizlik içinde tepki verilmesine sebep olacaktır. O an bu engellemeyi durdurmak için kişi karşısındakine her şeyi söyleyebilir veya yapabilir. Engellenişin yarattığı aşırı hüsran, esas sorunun yaratacağından daha ciddi bir çatışmaya da yol açabilir. Bu nedenle, sorunlara neden olan sadece engellemenin kendisi değil, aynı zamanda yol açabileceği tepkilerdir.

Öncelikle duvar örme gibi engelleme tepkisinin neden gerçekleştiğini anlamak yararlı olabilir.

Konuşmalarda 'Ben' ifadeleri kullanın

Duvar örmek genellikle bir savunma mekanizması olduğundan, bunun olabileceğini anladığınız anda bir değişiklik yapmaya çalışın. Konuşmadan önce paylaşımınızın karşı tarafa suçlayıcı gelmemesi için "Sen" ifadeleri yerine "ben" ifadeleri kullanmak yardımcı olabilir. Örneğin, "Çöpü asla dışarı atmıyorsun!" yerine odağı kendinize kaydırmak, duvar ören kişinin etrafında boşluk oluşturarak onlara geri adım atma şansı verebilir.

Mola isteyin

Bununla birlikte, anlatmaya çalıştığınız şey konusunda ısrarcı olmayın. Engelleme devam ederse, konuşmanın durma zamanı gelmiştir. O an konuşmak istemiyorsanız, duvar örmek yerine, olabildiğince nazikçe bir ara isteyin. "Şu anda gerçekten bunalmış hissediyorum. Daha sonra bu sohbete devam edebilir miyiz?" gibi bir ifade kullanabilirsiniz.

İletişimi engelleme davranışını çatışmanın dışında ele alın

Bir çatışma anı dışında, iletişimi engelleyen bu davranışla ilgili konuşmak için bir fırsat bulun. İletişimi engelleyen kişiye bazen işler kızıştığında, bağlantılarının koptuğunu fark ettiğinizi belirtip bu durumun size nasıl hissettirdiğini söyleyebilirsiniz.

Bu davranış için güvenli bir kelime gibi bir şey bile geliştirebilirsiniz. İletişimin engelleme davranışı ile karşı karşıya kalındığında bir kırılma işareti olarak kullanabileceğinizi iki tarafın da bildiği hızlı bir kelime ya da cümleye sahip olmak, diğer kişinin o anda onu suçlamasına gerek kalmadan bunu yaptığını anlamasına yardımcı olabilir.

Tetikleyicileri kontrol edin

Değer verdiğiniz bir ilişkide, engellemeye neyin yol açtığını anlamak önemlidir. Diğer kişi sizi kızgın veya aşırı eleştirel olarak algılıyorsa, duvar örebilir. Diğer kişide duvar örmeyi neyin tetiklediğini bilmek, bundan kaçınmanıza yardımcı olabilir. Bunu anlamak gelecekteki konuşmaları ikiniz için de daha verimli ve sağlıklı hale getirebilir.

Bireysel veya çift terapi desteği almak

Bu davranışa neden olan kaynakları bilmek ve çözüm oluşturabilmek için terapi desteği de çok yardımcı olacaktır.