Gençlere Sorumluluklarını Verirken Nelere Dikkat Edebiliriz?

Büyüdükçe çocukların sorumluluklarını almasını isteriz ya da almalarını bekleriz. Anne babalardan sorumluluk alma konusunda çoğunlukla sitem ve şikayet duyuyorum. Bu durumun şöyle bir tarafı var ki; biz yetişkinler çocukların kendi sorumluluklarını onlara devretmediğimiz sürece kendiliklerinden almalarını bekleyemeyiz. Anne babalar olarak sorumlulukları çocuklara bırakmak zor olsa da, bazen kontrolü kaybetme kaygısından, bazen aşırı koruma güdüsünden, vb. nedenlerle anne babalar da sorumlulukları delege etme de zorlandıklarını görüyorum.

Çocuğun gelişiminde konu her ne olursa olsun anne babanın varlığı çok önemlidir. "Ne yaparsan yap ben sana karışmıyorum. İstediğini yap. Senin düşünmen lazım, senin sorumluluğun beni ilgilendirmez." gibi bir söylem, umursamaz bir alt mesaj oluşturmaktadır. Yokluk mesajı, çocuğu güçlendirmez aksine zorlar. Her gelişim sürecinde olduğu gibi, sorumluluk alma konusunda da başlangıçta yanında olmak ama ne çok karışmak ne de yok olmak, orta yolu bulmak ve empatik bir yaklaşım içinde olmayı gerektirir. Yaşından büyük sorumluluk vermek ya da bir yetişkinmiş gibi yaklaşmak ve yakın olması gereken kişilerin destek ve geri bildirim eksikliği pek çok duygusal problemi de beraberinde getirir. Denge kurmak çok önemlidir.

Sorumlulukların oluşturulmasında veya yeniden düzenlenmesinde bazı noktaları vurgulamanın yerinde olacağını düşünüyorum.

Çocuklar öğrenerek büyür, hayatın her parçası bir öğrenme alanıdır. Çocuklar geliştikçe, büyüdükçe sorumluluk isterler ve hatta insiyatif almaya ihtiyaç duyarlar. Büyümelerinin ve gelişmelerinin önemli parçalarından biri, aslında sorumluluklarını alacak insiyatife sahip olmaktır.

Ergenlik yıllarında, özerkleşme bağımsızlaşma önemli gelişim görevlerindendir ve gençlerin sorumluluk ve özerklik ihtiyacı daha da güçlenir. Özerklik, bağımsızlaşmak, yetişkinliğe giden önemli yollardan biridir. Öz yeterli yetişkinler olabilmeleri için ergenlerin yaşlarına uygun kendi başlarına iyi kararlar vermeyi öğrenmeleri ve uygun sorumluluklarını alabilmeleri yetişkinlik için önemli bir basamaktır.

Çocukların sorumluluklarını ve kararlar almalarına yardımcı olma süreci,aslında anne babalar için kilit bir konudur. Anne babaların destekleyici ve öğretici rollerinin, çocukların daha fazla sorumluluk almaya hazır olmasında önemli bir rolü vardır. Bu, anne babalar için çocuklarının ne zaman ve hangi alanlarda karar vermeye, sorumluluk almaya başlamasına izin vereceklerini planlamaları anlamına gelir.

Sorumluluğu çocuğunuza ne kadar çabuk devredeceğiniz size bağlıdır. Bu, kendi rahatlık seviyeniz, aileniz, kültürel gelenekleriniz ve çocuğunuzun yaşı ya da olgunluk düzeyi gibi etkenlere bağlıdır.

İdeal olarak, hem anne babanın hem de çocuğun sorumluluklar ve değişimin hızı konusunda kendini rahat ve hazır hissetmesi önemlidir. Çok fazla ya da çok erken verilmeye çalışılan sorumluluk çabası de her iki tarafında karşılıklı bunalmasına; çok az veya çok yavaş devredilen sorumluluklar da çocuğun sabırsız, asi veya tepkisel hissetmesine neden olabilir.

Sorumluluğu vermeye başlarken: evet, hayır ve belki

Sorumluluğu çocuğunuza aktarmak aşamalı bir süreçtir. Çocuğunuzun bazı alanlarda kendi seçimlerini yapmasına izin vermekle veya belirli şeylerin sorumluluğunu üstlenmesini istemekle başlar. Çocuğunuzun tüm seçimlerinden ya da yapma şeklinden hoşlanmayabilirsiniz ancak sorumluluk almayı öğrenmek çocuğunuzun yaşam becerilerini geliştirmesine yardımcı olur. Bu noktada anne babanın çocuğa biraz daha alan bırakması önemlidir.

Çocuğunuza daha fazla sorumluluk verip vermemeyi veya ondan daha fazla sorumluluk almasını isteyip istemediğinizi düşünürken, üç seçenek üzerinden sorumlulukları belirleyebilirsiniz: evet, hayır ve belki.

'Evet' seçeneği Bu, çocuğunuzun kendi yapabileceği konuları, sorumlulukları veya işleri içerir:

• üstlenmeye hazır - örneğin, çantasını kendi hazırlaması ve taşıması, odasını toplaması gibi

• üstlenilmesi beklenmelidir - örneğin, haftada bir ailece yemek pişirmek veya kendi harçlığıyla kıyafetlerini almak gibi

• kendisine ait- örneğin, kendi saç kesimini veya kıyafetlerini seçmek çocuğunuzun kendine aittir.

'Evet' dediğinizde, tercih ettiğiniz şey olmasa bile çocuğunuzun kararını kabul edeceğiniz veya o görevi üstlenmesini beklediğiniz anlamına gelir.

Çocuğunuz sorumluluğu nasıl ele aldığını gözleyip, sürecin gidişine göre sonrası için onay verebilirsiniz. Kararı beğenmezseniz, verdiği karar çocuğunuz için bir tehlike teşkil etmiyorsa, geri çekilmeniz ve müdahale etmemeniz önemlidir. Bunlar, çocuğunuzun deneyimlerden öğrenmesi için fırsatlardır.

"Hayır" seçeneği Çocuğunuz için tehlikeli olacağını düşündüğünüz konularda "hayır" diyebilirsiniz.

Örneğin, bunlar gençlerin alkol almak gibi henüz yasal olarak kendilerinin karar vermesine izin verilmeyen durumları içerebilir. Ya da ailenin diğer üyeleri üzerinde olumsuz etkisi olabilecek şeyler olabilir - örneğin, çocuğunuzun kararı ailenin maddi sınırlarını aşan bir istek ise hayır diyebilirsiniz.

'Hayır' seçeneğinin işe yaraması , iyi bir iletişim ve davranışlara net sınırlar koymakla ilgilidir. Örneğin, 'hayır' deme şekliniz önemlidir. Bir şeyi anlamaya çalışmadan yasakladığınız izlenimini vermek, çocuğunuzun "hayır"ınızın nedenini anlamasına yardımcı olmaz hatta süreci tırmandırır. 'Bu aşamada bunu kabul etmeyeceğim çünkü…' diyerek açıklamak daha etkili olacaktır.

'Belki' seçeneği Bu gri alandır. Koşullara bağlı olarak durumu değerlendirebilirsiniz. Çocuğunuz ile beraber 'hayır'ı' evet'e çevirmenin yollarını kendi aranızda konuşup tartışabilirsiniz. Örneğin, konu, çocuğunuzun yeni bir şey denemesine izin vermeyi içerebilir - örneğin, çocuğunuzun haftada bir öğleden sonra kendi kendine arkadaşlarıyla sahilde buluşmasına izin vermek gibi.

Anne babalar çocuklarının sorumluluklarını almaya hazır olduğunu nereden anlarlar? Nasıl karar vermeliler?

Çocuğunuzun ne zaman ve hangi alanlarda daha fazla sorumluluk almaya hazır olduğunu anlamak için denemeler yapmanız gerekebilir. Çünkü her birey farklı olduğu gibi olgunlaşma süreci de farklılık gösterir.

Çocuğunuzun da önemli kararlarda fikrini sorun.

Ailenin genelini ilgilendiren konularda, çocukların da fikrini dinlemek, söz hakkı vermek için aile toplantıları yapmak başlangıç için iyi olacaktır. Bu paylaşımlar, çocuğunuzun kendini değerli hissetmesine yardımcı olur. Ayrıca, onun seçimlerini anlamak ve çocuğunuzla ilgili daha fazla bilgi edinmek için iyi bir yoldur.

Sorumlulukları belirlemek için şu kriteri de dikkate alabilirsiniz:

Olgunluk seviyesi Bazı gençlerin olgunluk düzeyi diğerlerinden farklıdır ve sorumlu davranma becerileri durumdan duruma değişir. Sorumluluğa hazır olup olmadığına karar verirken çocuğunuzun becerilerini düşünün. Örneğin, arkadaşlarıyla şehir dışına gitmek isteyen bir gencin, diğer zamanlarda arkadaşlarıyla dışarı çıkarken sorumlu davranması bir kriter olabilir.

Çocukları birbirleriyle ya da arkadaşları ile kıyaslamak bu anlamda doğru olmayacaktır. duygusal olgunluğuna karşı her durumu kendi içinde değerlendirmeye çalışın. Duruma öngörü sağlayabilecek başka bir deneyim bir diğer süreç için fikir verebilir.

Deneyimlerden öğrenmek Gençler bazı şeyleri deneyimleme fırsatına ihtiyaç duyar. Deneyimler bir tehlike teşkil etmiyorsa, hayat da etkili bir öğretmen olabilir. Çocuğunuza deneyimleme fırsatı vermek, aynı zamanda anne baba olarak da kendi hayatınızı yönetmeniz, kendinize zaman ayırmanız ve eğlenmeniz için size daha fazla zaman ve avantaj sağlar. Çocuğunuza da ne kadar sorumluluk alabileceğini görme ve gösterme şansı verir. Yaşına göre deneyimleme alanlarına fırsat verin. Örneğin; yaşına, içeriğe göre kendi toplu taşıma araçlarını kullanarak kendi gitmesine izin vermek gibi. "O şimdi kendi gidemez." deyip bu fırsatı elinden almayın.

Yasal Süreçler: İçki, sigara ve eğitim gibi yaş sınırı gerektiren durumlar, çocuğunuzun sağlığı ve refahının yanı sıra üzerinde düşünülmesi gereken yasal konular vardır, bazı şeylere izin verip vermeme konusunda bu yaşa göre yasal durumlar sizin için belirleyici olmalıdır. Diğer gençlerin yaptıklarından ve diğer ebeveynlerin izin verdiği şeylerden bağımsız olarak, bu şeylerin 'hayır' kategorisinde kalması gerekir. Esnetirseniz her zaman esnemeye açık hale gelir. Bu tür yaş gibi sınırlar çok çabuk anne babalar tarafından da esnetilebiliyor ancak fiziksel olarak büyüdü diye düşündüğünüz çocuğunuz duygusal olgunluk olarak o durumun olası sonuçları ile baş etmeye hazır olmayabilir. Bu konuda kararlı olun, anlamaya ve anlatmaya çalışın.

Risk seviyesi Gençler yaş dönem özelliklerini düşünerek, bu dönemde davranış ve kararlarının çok uzun vadeli sonuçlarını düşünmezler ve bazen güvenliklerini veya rahatlarını riske atan şeyler yapmak isterler. İstediği şeylerin risk seviyesini beraber gözden geçirmeniz ve alternatifleri değerlendirmeniz iyi olacaktır. Örneğin; Tüm gece süren bir partiye gitmenin daha riskli olduğuna karar verebilirsiniz, ancak geç saatlerde arkadaşları ile evde sinema gecesi yapmasına izin vermek iyi bir fikir olabilir.

Başkaları üzerindeki etki Çocuğunuzun karar ya da seçimlerinin başkaları üzerinde olumsuz etkisi olduğunu düşünüyorsanız, tüm kontrolü bırakmak yerine kontrolün bir kısmını elinizde tutmayı seçebilirsiniz.

Örneğin, çocuğunuz gece geç saatlerde yüksek sesle müzik yapmayı seçerse, ailenin diğer üyelerini rahatsız ediyorsa, izin vermeyebilirsiniz. Çocuğunuzun başkalarını etkileyen seçimlerinde, müzik örneğinde olduğu gibi, 'Müzik akşam 9'dan sonra kapanır' gibi temel kurallar da koyabilirsiniz.

Aile değerleriniz Karar verirken ve sorumluluk alma süreçlerinde de değerlerimizin etkisi büyüktür. Aile değerleriniz nedir? Onlar bilir mi bu değerleri? Değerlerinizi çocuklarınızla nasıl paylaşırsınız? Değerlerinizle çatışan kararlar almasına veya davranmasına izin verme konusunda görüşünüz nedir? Değerlerinizle çakışan bir durum varsa nasıl yaklaşırsınız?

Örneğin, nezaket ve hoşgörünün önemli olduğuna inanan anne babalar muhtemelen çocuklarının başkalarına saygısız davranmasına izin vermeyecektir. Küçüklükten itibaren aile değerlerinizin net olması, uygun rol model olmak ve bir çerçeve sunmak, çocuğunuzun buna uygun davranmasına yardımcı olacaktır.

Anne Baba Olarak Kendi Sınırlarınızı Çizmek Anne babalar da kendi haklarını ve ihtiyaçlarını korumak için sınırlar koymalılar. Çocukların istekleri mantıksızsa veya size maddi ve manevi zorlayan bir durumsa, anne babaların sınır koyması, kendi refahları için de önemlidir.

Örneğin, başka yapmanız gereken ya da kendinize de zaman ayırmanız gereken bir dönemde, bütün gün çocukları gezdirmek ya da sadece çocuğunuzun istediği gibi tüm günü değerlendirmek yerine sınır koyabilirsiniz. Çok sayıda pahalı ekipman için ödeme yapmak gibi sizi zorlayan durumlar varsa, 'hayır' diyebilirsiniz ve nasıl destek olabileceğiniz konusunda beraber planlama yapabilirsiniz. Maddi manevi sınırlarınızı aşan konularda sınır çizmeniz ve aile içi şartlarınız konusunda tutarlı ve net davranmanız, anne baba olarak sizi de korur.